Atak zimy zaskoczył nie tylko drogowców. Ciągłe opady śniegu wraz z silnym wiatrem i zmienną temperaturą spowodowały nagromadzanie się dużej ilości ciężkiego śniegu na dachach budynków i przywołał temat odśnieżania dachów. Przypomnijmy, że za odśnieżanie dachów zgodnie z art. 61 ust. 1 prawa budowlanego odpowiedzialny jest właściciel lub zarządca obiektu. W związku z potrzebą wyboru odpowiedniej ekipy do usunięcia śniegu z dachu przedstawiamy 7 grzechów głównych jakie są popełniane podczas takich prac.

1. Pracownicy bez uprawnień

Każdy pracownik dopuszczony do pracy powinien przejść odpowiednie szkolenia BHP. Praca na wysokości wymaga także odpowiednich badań lekarza medycyny pracy. Pracownicy dopuszczeni do pracy muszą:

• posiadać szkolenie BHP wstępne i okresowe
• przejść szkolenie stanowiskowe
• być poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z odśnieżaniem dachów
• posiadać aktualne badania lekarza medycyny pracy stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na wysokości powyżej 3 m

Sprawdź dokumentacje szkoleniową pracowników dopuszczonych do pracy przy odśnieżaniu dachów oraz czy pracownicy posiadają aktualne badania lekarskie. Skontroluj czy dokumenty pracowników zostały wystawione przez osoby do tego uprawnione. Bardzo często ze względu na dorywczy charakter pracy przy odśnieżaniu dachów pracownicy zatrudniani są “na szybko” i nie posiadają obowiązkowych szkoleń i uprawnień.

2. Brak nadzoru nad pracownikami

Prace na wysokości są w myśl przepisów prawa pracami szczególnie niebezpiecznymi. Wykonywanie tych prac nakłada dodatkowe obowiązki na osobę kierującą pracownikami. Należy pamiętać, że wykonywanie prac szczególnie niebezpiecznych wiąże się z:

1. Sprawowaniem bezpośredniego nadzoru nad pracownikami (osoby uprawnione do kierowania pracownikami)
2. Przeprowadzeniem stosownego instruktażu, który obejmuje w szczególności:
   • imienny podział pracy,
   • przydział i kolejność wykonywanych zadań,
   • określenie wymagań BHP przy poszczególnych czynnościach

Prace szczególnie niebezpieczne nakładają także obowiązek wyposażenia pracowników w odpowiednie środki zabezpieczające, o czym za chwilę.

Koordynacja wykonywanych zadań oraz odpowiedni bezpośredni nadzór gwarantują dobre i bezpieczne wykonanie usługi. Idealnym rozwiązaniem jest prowadzenie nadzoru przez inspektora BHP, który najskuteczniej identyfikuje zagrożenia i przeciwdziała sytuacjom potencjalnie niebezpiecznym.

3. Brak środków ochrony indywidualnej (SOI)

Pracownicy odśnieżający dachy muszą być wyposażeni w następujące środki ochrony indywidualnej:

• ubranie chroniące przed zimnem i wiatrem
• ocieplane buty wodoodporne z podeszwą antypoślizgową
• kamizelkę odblaskową (ubranie z elementami odblaskowymi)
• kask ochronny zgodny z wymogami normy EN 397 przystosowany do pracy na wysokości (minimum trzypunktowy system mocowania więźby)
• szelki bezpieczeństwa chroniące przed upadkiem z wysokości (EN 361)
• elementy systemu asekuracji:
  • linki kotwiczące
  • lonże asekuracyjne
  • prowadnice poziome (life line)
  • przyrządy autoasekuracyjne
  • urządzenia samohamowne
• co najmniej jeden zestaw sprzętu ratunkowego umożliwiającego ewakuację pracownika, który uległ upadkowi z wysokości

Odśnieżanie dachów wiąże się z wieloma zagrożeniami wynikającymi między innymi z pracy na wysokości oraz śliskiego podłoża. W związku z tym środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości powinni posiadać wszyscy pracownicy pracujący na dachu. SOI (środki ochrony indywidualnej) muszą posiadać także Ci pracownicy, którzy pracują w strefach bezpiecznych, gdyż w sytuacji zmiany miejsca pracy są przygotowani do korzystania z zabezpieczeń w postaci lin kotwiczących lub systemów asekuracyjnych. Pamiętajmy również, że korzystający ze sprzętu ochronnego III kategorii powinni posiadać dokumentację sprzętu (instrukcje użytkowania i deklaracje zgodności) oraz aktualne przeglądy. Więcej na temat przeglądów SOI znajdziesz tutaj.

4. Pracownicy bez szkoleń

Wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej nie gwarantuje bezpiecznej pracy. Pracownicy powinni skutecznie korzystać z powierzonego sprzętu zgodnie z ich parametrami i przeznaczeniem. Dobrą praktyką jest przeprowadzenie praktycznego szkolenia z użytkowania sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości. Zabezpieczenie pracy na dachach płaskich wyposażonych w stałe systemy asekuracyjne jest w miarę proste, jednakże asekuracja na dachach bez stałych punktów wymaga dużej wiedzy i znajomości sprzętu. Pracownicy pracujący na dachu muszą posiadać wiedzę na temat:

• przepisów dotyczących pracy na wysokości
• organizacji pracy na wysokości
• zabezpieczenia pracy na wysokości
• użytkowania sprzętu ochrony indywidualnej:
  • dopasowanie szelek (uprzęży) i kasków ochronnych
  • instalacja przenośnych punktów zaczepowych EN 795 B
  • łączenie się z systemami powstrzymywanie spadania
  • użytkowanie stałych systemów asekuracyjnych EN 795 typu A i C
  • korzystanie z zestawu ratowniczego

Pamiętajmy, że tylko rzetelne szkolenia zapewniają odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Szkolenia nie powinny zawierać tylko elementów teoretycznych, ale przede wszystkim zawierać trening praktyczny. Dodatkowo dobrym rozwiązaniem jest wybór np. dwóch osób, których szkolenie będzie dotyczyć szerszego zakresu obejmującego tematykę z zakresu tworzenia systemów asekuracyjnych (life lineów i montażu punktów przenośnych) i ratownictwa.

5. Robisz to źle – korzystanie ze sprzętu SOI

Jeżeli ekipa odśnieżająca dachy ma należyte podejście do bezpieczeństwa i higieny pracy to poniższe sytuacje nigdy nie będą miały miejsca. Trudno jednoznacznie powiedzieć co jest przyczyną popełniania elementarnych błędów przy prawidłowym zabezpieczaniu pracy. Może jest to brak odpowiedniego szkolenia, przyzwolenie na łamanie zasad BHP, niewystarczająca ilość sprzętu, brak nadzoru czy może pośpiech? Na liście najczęściej popełnianych błędów znajdują się:

• nie korzystanie lub brak sprzętu SOI – środki ochrony indywidualnej zazwyczaj przeszkadzają pracownikom i nie są używane
• nie łączenie szelek bezpieczeństwa z punktami asekuracyjnymi – założenie szelek bezpieczeństwa nie gwarantuje ochrony przed upadkiem, należy je połączyć z linką kotwiczącą lub innym elementem systemu powstrzymywania spadania
• niewystarczająca wytrzymałość punktów kotwiczenia – aby zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa należy ocenić nośność elementów konstrukcyjnych do których instalowane są przenośne punkty kotwiczenia. Ocena nośności punktów konstrukcyjnych wymaga dużej wiedzy budowlanej, wyobraźni technicznej i doświadczenia.
• dobieranie złych długości lonży lub linek kotwiczących – zbyt długie lonże spowodują, że w przypadku poślizgnięcia się lub upadku pracownik uderzy o ziemię.
• niezabezpieczenie świetlików podczas pracy – ekipy odśnieżające dachy nie widzą zagrożeń płynących z upadku na niższy poziom. Brak zabezpieczeń świetlików bądź nie identyfikowanie tego zagrożenia może prowadzić do wypadków
• brak procedur i sprzętu ewakuacyjnego – brak planu ratowniczego, odpowiednio przeszkolonych pracowników oraz zabezpieczanie sprzętu ratowniczego może odprowadzić w przypadku wypadku do bardzo poważnych konsekwencji. Długotrwałe wiszenie w uprzęży prowadzi do szoku wiszenia, który niesie za sobą bardzo poważne zagrożenia.

Nadzór nad pracownikami jest zawsze pożądany. Jeżeli nie czujemy się kompetentni w zakresie kontroli nad pracami na wysokości warto zaleźć kogoś kto posiada odpowiednią wiedzę na temat bezpiecznej pracy na dachu. W przypadku, gdy nie mamy takich możliwości pamiętajmy, że niektóre firmy świadczą usługi nadzoru nad pracownikami – może warto powołać zewnętrzną firmę, która zadba o bezpieczeństwo podczas pracy.

6. Technika odśnieżania dachów

Mimo, że trudno wyobrazić sobie mniej złożoną czynność niż odśnieżanie dachów to podczas wykonywania tego zadania należy bezwzględnie przestrzegać kilku zasad:

• należy trwale wyznaczyć strefy zrzutu śniegu
• używać sprzętu, który nie uszkadza pokrycia dachowego
• usuwać śnieg w taki sposób, aby nie uszkodzić instalacji znajdujących się na dachu
• nie gromadzić i nie hałdować śniegu na dachu
• nie usuwać mechanicznie zlodowacenia, jeżeli takie występuje

Największym grzechem przy odśnieżaniu dachów jest gromadzenie i hałdowanie śniegu. Gromadzenie znacznego obciążenia punktowo może doprowadzić do uszkodzenia konstrukcji budynku, a nawet jego zawalenia. Wszelkie prace na dachu powinny być prowadzone w taki sposób, aby ograniczyć do minimum szkody powstałe na skutek usuwania śniegu. Jeżeli zatrudnieni ludzie mają doświadczenie w tym temacie, to bez problemu poradzą sobie i nie narobią szkód w poszyciu dachu. W innym przypadku okaże się, że na wiosnę dach budynku będzie trzeba remontować.

7. Profesjonalizm firmy?

Jeżeli wszystkie powyższe sytuacje nie będą miały miejsca to jestem pewien, że usługa odśnieżania dachów została przeprowadzona profesjonalnie. Oczywiście przy wyborze ekipy odśnieżającej dachy z góry nie wiemy na jakiego kontrahenta trafimy, warto jednak zadać kilka pytań i sprawdzić firmę. Pamiętajmy, że niektóre rzeczy możemy sprawdzić w internecie, o niektóre trzeba zapytać. Właściciel rzetelnej firmy z przyjemnością odpowie na wszystkie pytania.

• sprawdźmy, kiedy powstała firma czy nie jest to “twór” stworzony z potrzeby chwili (CEIDG.)
• poznaj swojego kontrahenta – sprawdź czym zajmuje się firma, odwiedź stronę www
• sprawdź czy firma posiada ubezpieczenie OC, które w swoim zakresie ma odśnieżanie dachów i pokryje ewentualne szkody powstałe podczas odśnieżania dachów
• poprośmy o listę pracowników i pełną dokumentację (szkolenia, badania, zaświadczenia)
• zapytaj o dotychczasowe doświadczenie w podobnych pracach
• ustal czy firma posiada IBWR (instrukcje bezpiecznego wykonywania robót), które zawierają procedury ewakuacyjne

Jeżeli firma nie wyda się Tobie wiarygodna może lepiej poszukać innej. Najlepiej tematem odśnieżania dachów zainteresować się na początku sezonu zimowego. Takie rozwiązanie pozwoli nawiązać współpracę z najlepszymi na rynku. Warto podpisać umowę z wykonawcą na cały sezon, co pozwoli na ustalenie dobrej stawki za mkw. W takim przypadku należy liczyć się z opłatą postojową, która rekompensuje po części wydatki związane z przygotowaniem się do sezonu. Jednakże są to na tyle małe wydatki w skali całego roku, że warto je ponieść w imię “świętego spokoju”.