Przyrządy autoasekuracyjne – wymagane normy

Normy są dobre, dają gwarancję bezpieczeństwa, normy powinno się lubić, ale wiemy, że to nie takie proste. Normami najczęściej żonglują BHPowcy, a praktykom zależy na właściwościach przyrządów i często ignorują teorię. Coś w tym jest – normy są dość zawiłe, do jednej funkcji przyrządu podpięte są dwie normy, a inne funkcje już nie są objęte normami. Dodatkowym problemem są terminy będące kalkami językowymi, które nie ułatwiają zrozumienia. Aby ułatwić życie osobom dobierającym sprzęt do danego zadania oraz służbom BHP postaram się w jak najjaśniejszy sposób wyjaśnić znaczenie norm, które pojawiają się w kontekście przyrządów autoasekuracyjnych. Żeby było łatwiej, normy podzielimy ze względu na funkcje jakich dotyczą. Ochrona przed upadkiem z wysokości to funkcja podstawowa i mają ją wszystkie przyrządy z tej grupy. Ustalanie pozycji pracy i funkcja przyrządu zaciskowego to opcje dodatkowe – posiadają je tylko wybrane urządzenia.

Przyrządy chroniące przed upadkiem z wysokości

Jest to podstawowa funkcja przyrządów autoasekuracyjnych. W jej kontekście pojawiają się dwie normy EN 353:2 oraz EN 12841 typ A. Te normy mają wszystkie przyrządy – zarówno te, których działanie oparte jest na mimośrodowym zaciskaniu krzywek (Back Up, Monitor, Easy Move czy Goblin), jak i te z ząbkami (Asap, Asap Lock). Obie normy dotyczą powstrzymywania upadku i powiązane są z pracą przyrządu kiedy wpięty w linę swobodnie przesuwa się w górę i w dół, a blokuje przy szarpnięciu wywołanym upadkiem.

Różnica jest taka, że norma EN 353:2 dotyczy sytuacji, gdzie przyrząd jest wpięty do giętkiej prowadnicy, a w przypadku normy EN 12841 typ A w linę asekuracyjną. Giętka prowadnica to napięta lina (nie stalowa) zazwyczaj przy drabinie dostępowej. W takiej sytuacji przyrząd ma wyłapać ewentualny upadek podczas wchodzenia i schodzenia po drabinie. Lina asekuracyjna pojawia się przy pracy w zjeździe oraz przy pracy na skośnych dachach (więcej o takiej pracy można poczytać tutaj). Wtedy przyrząd wpięty w linę towarzyszy cały czas użytkownikowi, a w razie upadku blokuje się. Koniecznie należy też sprawdzić na jaką średnicę liny jest dedykowany przyrząd z daną normą. Bardzo często jeden przyrząd może być używany z linami o różnej średnicy w zależności od tego czy jest wpinany w giętką prowadnicę czy w linę asekuracyjną.

*norma EN 353:1 dotyczy urządzeń ze sztywną prowadnicą

ochrona przed upadkiem z wysokości Przyrząd autoasekuracyjny stosowany do ochrony przed upadkiem z wysokości – na giętkiej prowadnicy EN 353:2 oraz na linie asekuracyjnej EN 12841 typ A (schematy z instrukcji użytkowania Easy Move’a CT)

Ustalanie pozycji pracy

Ta funkcja dotyczy pracy w podparciu i jest określana tylko jedną normą EN 358. Do ustalania pozycji pracy wykorzystuje się drugi tryb pracy urządzeń – wtedy przyrząd przesuwa się swobodnie w jedną stronę, a blokuje przy obciążeniu w drugą. Przy takim wykorzystaniu przyrząd instalowany jest na krótszych lonżach. Kiedy przyrząd używany jest do ustalania pozycji pracy nie pełni już funkcji ochrony przed upadkiem. W takich sytuacjach konieczne jest zastosowanie drugiego urządzenia.

“Czysta” praca w podparciu dotyczy najczęściej energetyki, gdzie pracuje się na słupach. Jednak pozycjonowanie często się przydaje także przy pracy w zjeździe. Na przykład, gdy jest potrzeba wykonania zadania nie tylko idealnie w linii zjazdu. Wtedy dzięki przyrządom do pozycjonowania (jednemu lub dwóm) można regulować odległość pomiędzy pracownikiem i punktem kotwiczącym. Przyrządy do ustalania pozycji pracy przydają się także podczas pracy na rożnego rodzaju konstrukcjach. Po dojściu do miejsca wykonania zadania, pracownik dzięki lonży z przyrządem pozycjonującym może bezpiecznie i wygodnie pracować. Nie wszystkie przyrządy autoasekuracyjne mają tę normę. Normę EN 358 posiadają przyrządy takie jak Back Up Konga, Easy Move Climbing Technology. Są również takie przyrządy jak Goblin Campa. Goblin mógłby służyć jako przyrząd do ustalania pozycji, gdyż ma drugi tryb pracy, ale nie jest certyfikowany zgodnie z normą EN 358.

odśnieżanie dachów Przyrząd autoasekuracyjny stosowany do ustalania pozycji pracy EN 358 (schemat z instrukcji użytkowania Back Upa Konga 

Przyrządy zaciskowe

W przypadku tej funkcji znowu pojawiają się dwie normy EN 12841 typ B oraz EN 567. Są na rynku dostępne przyrządy, które są tylko zaciskowe – popularne małpy czy przyrządy typu Croll. Jeśli przyrządy autoasekuracyjne mają normę przyrządu zaciskowego to jest to norma dodatkowa, co czyni je bardziej uniwersalnymi. Oczywiście ta funkcja jest możliwa tylko w przypadku przyrządów z drugim trybem pracy, gdzie przyrząd swobodnie porusza się w jedną stronę a blokuje w przeciwną.

Rożnica pomiędzy normami jest taka, że EN 12841 wywodzi się za świata pracy, a norma EN 567 jest powiązana ze światem sportu. Gdy przyrząd autoasekuracyjny używany jest zgodnie z tymi normami zakładany jest na linę roboczą, a na linie asekuracyjnej musi się znaleźć drugi przyrząd z normą dotyczącą ochrony przed upadkiem z wysokości EN 12841 typ A. Wśród przyrządów autoasekuracyjnych niewiele urządzeń jest certyfikowanych zgodnie z wymogami norm EN 12841 typ B oraz EN 567. Obie te normy ma np. Back Up Konga.

Podsumowanie

Na pewno czym więcej norm ma przyrząd, tym jest bardziej uniwersalny. W pracy na wysokości prawie cały sprzęt mamy na sobie. Warto więc wybierać przyrządy, które mogą pełnić więcej funkcji. Dzięki temu zmniejszamy wagę naszego wyposażenia. Należy też robić przemyślane zakupy. Zaczynając od zdefiniowania rodzaju zadań jakie będziemy wykonywać przez dobranie do nich norm, a potem sprzętu. Koniecznie też trzeba wziąć pod uwagę kompatybilność sprzętu z innymi elementami. W przypadku przyrządów autoasekuracyjnych najczęściej są to liny, których średnica różni się w zależności od przyrządu i normy. Często też te przyrządy mają dedykowane lonże z absorberami i producenci nie dopuszczają użycia zamienników. Podsumowując – mam nadzieję, że pomogłam! W razie jakichkolwiek wątpliwości polecam zajrzeć do instrukcji, można tam znaleźć odpowiedzi na większość pytań dotyczących sprzętu.